Let op! Niet ondersteunde browser
De browser die u momenteel gebruikt is verouderd en ondersteunt niet alle technieken die wij gebruiken voor onze website.
Voor een optimale weergave en bezoekerservaring, adviseren wij het gebruik van een browser zoals Google Chrome (Download Chrome).
5 trends & ontwikkelingen in 2023
5 trends voor de bouwsector: biobased heeft de toekomst
Vorig jaar hebben we het artikel 4 trends in de bouwsector geplaatst, waarin de focus lag op het woningtekort en prefab bouwen. Ook dit jaar hebben we weer de actuele trends in kaart gebracht, deze keer met de focus op de stijgende materiaalprijzen, de toename in biobased materialen en de strengere CO2– en kwaliteitseisen.
Zo stegen de materiaalprijzen in 2022 met 15 procent ten opzichte van een jaar eerder, wat een directe impact heeft op de sector. Daarnaast blijven thema’s rondom duurzaamheid en circulariteit actueel. De bouwsector moet namelijk in 2030 50 procent minder CO2 uitstoten en in 2050 zelfs helemaal CO2-neutraal zijn. De sector is nu nog verantwoordelijk voor 39 procent van de internationale CO2-uitstoot. Een andere ontwikkeling die we zien is de borging van kwaliteit. Op dit moment is de Wet kwaliteitsborging (de Wkb) opnieuw uitgesteld, maar in de toekomst krijgen aannemers meer taken en wordt de rol van gemeenten juist kleiner. Bedrijven moeten hun processen hier nu al goed op inrichten.
De huidige ontwikkelingen en trends brengen diverse uitdagingen met zich mee, die we in dit artikel toelichten. Ook laten we zien hoe je je goed voorbereidt op deze trends en hoe wij als bedrijf hier zelf op inspelen.
Bronnen:
Het effect van stijgende bouwkosten op nieuwbouwprojecten en grondprijzen, Rabobank
Meer met minder: bouwen binnen het CO2-Budget, Rabobank
1. Stijgende bouwkosten
Mede door de oorlog in Oekraïne stegen in 2022 de bouwkosten met 9 procent voor woningbouwers en 11 procent voor utiliteitsbouwers (loon en materiaal). De verwachting is dat dit jaar de prijzen verder zullen stijgen met 3 à 4 procent. Dit heeft een flinke impact op zowel lopende als nieuwe projecten. Zo mogen aanbieders contractueel de prijzen niet altijd verhogen, bijvoorbeeld wanneer er afspraken met gemeenten zijn gemaakt. Hierdoor kunnen de winstmarges wegvallen. Ook bij nieuwbouw – waar nog geen contract is ondertekend – doen zich problemen voor, omdat het niet zeker is hoe de bouwkosten zich gaan ontwikkelen en of de levertijden uitlopen. Contractvorming wordt hierdoor lastig en duurt langer, waardoor projecten weer uitgesteld worden. (Cobouw)
Hoe pak je het aan?
Bij het opstellen van een bouwbudget is het raadzaam om uit te gaan van de actuele materiaalprijzen en ruimte te houden voor financiële tegenvallers. Daarnaast is het slim om niet alleen naar de ontwikkelingen op de korte termijn te kijken, maar juist om je bedrijf toekomstbestendig te maken. Dat kan bijvoorbeeld door automatisering, digitalisering en het investeren in duurzame en circulaire materialen. In de toekomst zullen CO2-intensieve materialen bijvoorbeeld steeds duurder worden. Hierdoor is het interessant om de mogelijkheden en kansen van biobased materialen op de korte en lange termijn te verkennen.
Hoe pakken wij het aan?
WEBO positioneert zich als ‘Uitvinders in de timmerindustrie’. Dit betekent dat we continu voorop willen lopen en inspelen op trends en ontwikkelingen: niet alleen met ons productassortiment, maar ook met de manier waarop de producten vervaardigd worden. We werken al sinds 2009 in BIM en hebben een geautomatiseerd productieproces. Hierdoor kunnen we producten in een minimale doorlooptijd op de bouwplaats leveren en monteren, materialen met uiterste precisie inkopen en faalkosten voorkomen.
Het aantal emissierechten neemt ieder jaar af, zodat het steeds interessanter wordt om te investeren in duurzame en circulaire oplossingen. De prijs van emissierechten neemt juist toe, waardoor dus ook de prijzen van CO2-intensieve materialen zoals beton en staal verder zullen stijgen in de toekomst.
De bouwkosten stegen in 2022 gemiddeld tussen de 9 en 11 procent.
Naar verwachting zullen de prijzen in 2023 met circa 3 à 4 procent verder stijgen.
Naast staal werd beton in 2022 fors duurder: de prijzen stegen met 37 procent.
Bron: Bouwkosten stegen in 2022 historisch hard en blijven in 2023 stijgen, Cobouw
2. Toename Biobased materialen
Een belangrijke trend die we zien is de toename in biobased materialen. In 2030 moeten we als sector namelijk 55 procent minder primaire grondstoffen gebruiken en 50 procent minder CO2 uitstoten. Biobased en hergroeibare materialen zoals hout bieden hierin dé uitkomst. In 2022 zijn er zo’n 2500 houten woningen in Nederland gerealiseerd. Ondanks dat we een toename zien in biobased materialen, zien we bij de meeste projecten nog steeds het gebruik van traditionele materialen zoals beton en staal. (Rabobank)
Om de doelstelling van 2030 en 2050 te halen moet de CO2 die vrijkomt bij de bouw van een nieuwbouwwoning terug gebracht worden van 330 naar 200 kilo CO2 per vierkante meter, blijkt uit een onderzoek van Duurzaam Gebouwd. Daarbij gaat het om de CO2-impact van iedere fase van de toegepaste materialen: van de winning van grondstoffen en het transport tot het opleveren en recyclen van een gebouw. Biobased en hergroeibare materialen zoals hout kunnen verschillende kansen koppelen, zoals CO2-reductie, CO2-opslag, stikstofproblematiek en circulair bouwen. De koolstof die vastgelegd wordt in biobased materialen wordt bovendien verrekend in de milieuprestatie van een gebouw. Dit biedt dus veel perspectief voor bouwers om aan strengere wet- en regelgeving te voldoen. (Duurzaam Gebouwd)
Hoe pak je het aan?
Een groot voordeel van een materiaal zoals hout is dat het lang meegaat en dat een boom gedurende zijn leven CO2 opslaat. Een boom kan weer opnieuw aangeplant worden en groeit snel terug, in tegenstelling tot bijvoorbeeld aluminium en kunststof. Deze materialen gaan dan misschien ook lang mee, maar bij de productie ervan komen grote hoeveelheden CO2 vrij en de primaire grondstoffen worden niet binnen een aanzienlijke tijd aangevuld. Belangrijk is dat architecten, opdrachtgevers en aannemers vertrouwd raken met materialen zoals hout en de mogelijkheden hiervan verkennen voor zowel de woning- als utiliteitsbouw. Zo leent hout zich bijvoorbeeld heel goed voor hoogbouw en is het een brandveilig materiaal, in tegenstelling tot wat nog steeds veel mensen denken. Biobased bouwen biedt nu al een uitkomst voor bouwprojecten die naast een Natura 2000-gebied gelegen zijn.
Hoe pakken wij het aan?
Bij WEBO leveren we HSB-elementen en houten kozijnen volgens de BENG- en NOM-norm. Al het hout dat we toepassen komt uit duurzaam beheerde bossen met een FSC®– en/of PEFC-certificaat (STIP®). Naast hout passen we andere duurzame en circulaire materialen toe. Zo maken we gebruik van gipsvezel, dat volledig recyclebaar is met een constante kwaliteit. Ook de minerale wol in een HSB-element bestaat tot 75 procent uit gerecycled afvalglas. De rest van de grondstoffen zijn voornamelijk zand en kalk, natuurlijke en quasi onuitputtelijke grondstoffen.
In het bouwproces leveren onze producten op basis van hout ook een bijdrage aan circulair bouwen. Zo is het HoutAlu-Kozijn® opgenomen in de Nationale Milieudatabase (NMD) met een categorie 1 productkaart. Hierdoor is het kozijn bijzonder interessant voor projecten die in aanmerking komen voor de subsidieregeling Milieu-investeringsaftrek (Mia).
De Mjøstårnet, gelegen in Brumunddal – Noorwegen, is met zijn 85,4 meter het hoogste houten gebouw ter wereld. Het gebouw telt 18 verdiepingen en bevat een hotel, appartementen en kantoorruimten.
In 2022 zijn er 2500 houten woningen gerealiseerd. Gemeenten zien steeds meer het belang van biobased bouwen.
Vanaf 2025 wordt 20 procent van alle nieuwbouw in Metropoolgebied
Amsterdam in hout opgetrokken.
Tot 2030 moet per nieuwbouwwoning de CO2-uitstoot teruggebracht worden van 330 naar 200 kilo CO2 per m2
Bronnen:
Toekomstbestendig bouwen met biobased materialen, Rabobank
Begin met beter bouwen binnen CO2-budget, Duurzaam Gebouwd
3. Hergebruik van materialen
De laatste jaren zien we een toename in gerecyclede bouwmaterialen. Hierdoor hoeven grondstoffen niet opnieuw gewonnen te worden en komt er dus minder stikstof en CO2 vrij. Hergebruik kan ook een oplossing bieden voor de stijgende materiaalkosten. Zo heeft de bestaande woningvoorraad een grote hoeveelheid aan bouwmaterialen die opnieuw in de keten opgenomen kunnen worden. Echter, om hergebruik mogelijk te maken moeten de materialen gedemonteerd worden, wat een stuk nauwkeuriger is dan de sloop van een gebouw.
Hoe pak je het aan?
Aan de voorkant bij het ontwerp van een nieuw gebouw moet er eigenlijk al gekeken worden of de onderdelen ‘losmaakbaar’ verbonden zijn. Op deze manier is het veel eenvoudiger om de materialen na gebruik opnieuw in te zetten. Op dit moment is de bouwsector nog verantwoordelijk voor 40 procent van het afval in Nederland. Door in de ontwerpfase al goed na te denken over het hergebruik van de materialen, kunnen we in de toekomst het bouw- en sloopafval verder terugdringen. Een combinatie tussen hergebruik en het toepassen van biobased grondstoffen biedt het meeste perspectief om toe te werken naar een circulaire bouwsector in 2050.
Hoe pakken wij het aan?
Naast het gebruik van verantwoord en gerecycled hout kijken we bij WEBO naar de gehele levenscyclus van onze producten: van de CO2-opslag tijdens de levensduur van een boom tot aan het hergebruik na de toepassingsfase in een gebouw. Ook zaken zoals transport, het gebruik van kranen op de bouwplaats en onderhoud nemen wij in ogenschouw om een realistisch beeld te krijgen van de CO2-impact.
Zo hebben we bijvoorbeeld het Circulair-Kozijn® en Circulair-Element® ontwikkeld. Het Circulair-Kozijn® bestaat uit twee delen en wordt o.a. van gerecycled hout gemaakt. Het binnenste deel heeft geen bewerking nodig, omdat het niet blootgesteld wordt aan weersinvloeden. De buitenzijde kan in de toekomst juist eenvoudig vervangen worden, bijvoorbeeld door een stukje gemodificeerd Accoya®-hout. Het Circulair-Element® is in de basis een HSB-element en bestaat deels uit gerecycled hout. Uniek is dat de onderdelen losmaakbaar verbonden zijn en dat de verbinding naar het gebouw niet langer nagelvast is.
Ook het krimp- en zwelgedrag van Accoya® is tot 75% minder in vergelijking met andere houtsoorten. Hierdoor hoeft een Accoya® kozijn slechts 1 keer in de 10 jaar geschilderd hoeft te worden.
De bouwsector is nog steeds verantwoordelijk voor circa 40 procent van het afval in Nederland.
Momenteel is 8 procent van de bouwmaterialen
circulair en 4 procent is biobased.
Hergebruik en biobased bouwen zijn belangrijk om
de CO2-uitstoot te verminderen.
Bronnen:
Rapport over bouwsector: 8% van gebruikte bouwmaterialen tot nu toe circulair, City Deal
Begin met beter bouwen binnen CO2-budget, Duurzaam Gebouwd
4. Efficiënter en sneller bouwen
De CO2-impact van een bouwproces is afhankelijk van vele factoren en dus behoorlijk complex om in kaart te brengen. Zo krijg je te maken met transport, het bouwproces zelf, de energieprestatie van het gebouw, onderhoud, etc. Om het bouwproces te verduurzamen en de woningvoorraad op te voeren, zien we een verschuiving van traditioneel naar prefab en modulair bouwen. In ons artikel van vorig jaar hebben we het belang van prefab en modulair bouwen al onderstreept. Door de meeste werkzaamheden van de bouwplaats naar de fabriek te verplaatsen, kunnen we de bouwprocessen beter op elkaar laten aansluiten en besparen we op transportkosten van losse materialen naar de bouwplaats. Ook voor een tekort aan personeel biedt prefab bouwen een uitkomst.
Hoe pak je het aan?
Inzetten op prefab is echt een must om een sterke concurrentiepositie in de markt te behouden. Bij traditioneel bouwen kunnen de faalkosten oplopen tot wel 10 procent en is er sprake van een lange bouwtijd. Wanneer complete onderdelen in de fabriek zijn gemaakt, vindt de bouw onder geconditioneerde omstandigheden plaats en wordt de bouwtijd aanzienlijk verkort. Ook de bouwprocessen kunnen veel efficiënter op elkaar afgestemd worden: terwijl het casco op de bouwplaats gerealiseerd wordt, kunnen gelijktijdig prefab onderdelen zoals de gevelelementen geproduceerd worden. Een ketensamenwerking in BIM helpt hierbij om de faalkosten tot een minimum te beperken.
Hoe pakken wij het aan?
Bij WEBO zien we al heel lang de voordelen van hout. Zoals eerder toegelicht is het materiaal volledig CO2-neutraal en hernieuwbaar. Ook voor prefab bouwen biedt hout een uitkomst. Zo kunnen we bijvoorbeeld onze houten of hout-aluminium kozijnen in de fabriek al in de HSB-elementen plaatsen. Met Steigerloos® Bouwen gaan we zelfs nog een stap verder door de elementen in de fabriek al te voorzien van een complete buitenschil. Daarbij is de keuze in architectuur eindeloos: van staande en liggende metselwerkverbanden tot houten gevelbekleding, plaatmateriaal en zonnepanelen.
We realiseren inmiddels renovatie- en nieuwbouwprojecten met een Rc-waarde van 6,5 of hoger. Zelfs Nul-op-de-Meter projecten zijn al gerealiseerd met Steigerloos® Bouwen.
Ook nemen minerale steenstrips veel minder ruimte in beslag tijdens het transport: bij keramiek kan in 1 vrachtwagen 380 m2 aan gevelbekleding vervoerd worden versus 6.000 m2 aan gevelbekleding bij het toepassen van minerale steenstrips.
Prefab bouwen versnelt de productie en verkleint het aantal transportbewegingen.
Prefab bouwen biedt een uitkomst om onderdelen losmaakbaar te verbinden.
Prefab bouwen biedt naast de CO2-eisen een uitkomst voor het tekort aan personeel.
Bron: Meer met minder: bouwen binnen het CO2-Budget, Rabobank
5. Borging kwaliteit
Een belangrijke ontwikkeling in de bouwsector is de borging van kwaliteit. De Wet kwaliteitsborging (Wkb) is momenteel opnieuw uitgesteld, maar de nieuwe regelgeving zit er wel aan te komen. De Wkb moet zorgen voor een kwaliteitsverbetering in de bouw, een betere borging daarvan en een sterkere positie van de consument. Om dit te realiseren, wordt de aansprakelijkheid van aannemers vergroot en moet de kwaliteit van een gebouw door een onafhankelijke inspecteur of kwaliteitsborger geïnspecteerd worden. De aannemer is verplicht om bij oplevering een dossier te overhandigen waarin op volledige wijze is toegelicht hoe aan de wettelijke eisen uit het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) is voldaan. De Bbl zal het huidige Bouwbesluit vervangen. Op dit moment wordt er alleen gebouwd op basis van goedkeuring vooraf en is de aannemer niet aansprakelijk voor gebreken die na de oplevering zijn vastgesteld. In de nieuwe situatie blijft de aannemer verantwoordelijk, tenzij aangetoond kan worden dat de gebreken op andere wijze zijn ontstaan. (Rabobank)
Hoe pak je het aan?
Als aannemer moet je je nu al goed voorbereiden op Wkb. Belangrijk is om na te denken hoe kwaliteitscontroles uitgevoerd moeten worden, zodat je in de praktijk kunt toetsen of je aan de wettelijke eisen voldoet en de afspraken nakomt. Binnen de organisatie moet er een goed kwaliteitsmanagementsysteem opgezet worden zodat kwaliteitscontroles volledig uitgevoerd en gedocumenteerd worden.
Hoe pakken wij het aan?
Als leverancier van kozijnen, HSB-elementen en Steigerloos®-gevelelementen zijn we aangesloten bij de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT). We proberen de aannemer zoveel mogelijk te ontlasten door de kwaliteit en prestaties van onze producten middels certificeringen en keurmerken aan te tonen. Allereerst zijn we ISO-9001 gecertificeerd, dit is de internationale kwaliteitsmanagement norm. Ten tweede worden onze producten geleverd onder het KOMO®-keurmerk en 6 of 10 jaar HOUT100% zekerheid. We worden door SHR meerjaarlijks steekproefsgewijs en onaangekondigd gecontroleerd, zodat we het kwaliteitsniveau altijd op peil houden. Zoals eerder genoemd passen we uitsluitend STIP®-hout toe in onze producten.
Door de prestaties van onze producten middels certificeringen vast te leggen, kunnen we de aannemer in de praktijk ontlasten en is het eenvoudiger om de vereiste prestaties aan te tonen.
Ook voor het HoutAlu-Kozijn® hebben wij een attest voor 30-60 minuten brandwerende kozijnen. Hiermee lopen we voorop in de markt en bieden we een uitkomst om de vereiste prestaties in de praktijk aan te tonen.
De Wkb is onlangs voor de vijfde keer uitgesteld, nu tot januari 2024.
De aansprakelijkheid van aannemers wordt met de ingang van de Wkb vergroot.
Een goede voorbereiding op de Wkb is essentieel voor aannemers.
Bron: Hij komt, hij komt: de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen, Rabobank
Conclusie
De bouwsector staat voor diverse uitdagingen op zowel de korte als lange termijn. Zo moeten we als gehele sector toewerken naar een circulair bouwproces in 2050 en tegelijkertijd innoveren om de woningvoorraad sneller op te voeren. Ook recente ontwikkelingen zoals de stijgende materiaalprijzen brengen diverse uitdagingen met zich die om een gezamenlijke strategie vragen.
Wij verwachten dat biobased materialen een steeds grotere rol gaan spelen om verschillende doelstellingen te halen. Zo biedt bouwen met hout bijvoorbeeld de mogelijkheid om de woningbouw te versnellen, de CO2-uitstoot te reduceren en producten te maken die goed hergebruikt kunnen worden. Naast het toepassen van houtskeletbouw zien we nu al dat steeds meer gebouwen volledig of grotendeels in hout opgetrokken worden.
Een groot voordeel van hout is dat het snel terug groeit. Er heerst nog steeds het gevoel dat er te weinig bossen zijn om de houtvoorraad op een duurzame wijze aan te vullen, maar dit gevoel is niet juist. Door enkel hout toe te passen uit duurzaam beheerde bossen, is het materiaal in principe oneindig. Bovendien kunnen we met lokale en korte biobased ketens de leverings- en prijszekerheid vergroten en de continuïteit van bouwprojecten borgen.
Prefab oplossingen voor bouwers
Wil je efficiënter en duurzamer bouwen met prefab HSB-elementen en houten kozijnen? Neem contact op met Job Huisman; hij denkt graag met je mee.